رویدادهای چند وجهی عراق

شهره صابری

 

پیچیدگی اوضاع جهان در حدی است که اظهار نظر قطعی را با مشکل و تناقض روبرو می کند. سکوت آمریکا در برابر پیش آمدهای اخیر عراق، دستپاچگی روسیه دربرابر تصمیم آمریکا در عراق، اعزام نیروهای رژیم ایران به عراق، مذاکرات اخیر رژیم ایران و آمریکا، حاکمیت فاشیستی در اوکراین و عقب نشینی روسیه از مواضع پیشین خود، همه پر از ابهام است.

 

با سقوط موصل منطقه ی تحت تسلط دولت اسلامی در عراق و شام (داعش) به وسعت 38 هزار کیلومتر مربع و جمعیت تقریبا 3 و نیم میلیون تن رسیده است. موصل به دلیل موقعیت جغرافیایی که دارد نقش ویژه ای برای رسیدن داعش به بغداد ایفا می کند. آنها قادر هستند از موصل به شمال بغداد به غرب از فلوجه و رمادی و از دیالی به شرق بغداد بروند و از طریق مناطق موجود در سوریه قلمرویی از شام تا عراق را تصرف کنند.

اکنون آمریکا بازگشت ارتش به عراق را بسیار دور می بیند و تنها فرستادن چند مستشار به عراق برای حل مشکلات را کافی می داند و ممکن است در نهایت امر عزمی دیگر کند که به نظر می آید جدیتی بیش از عزم قبلی در کار نباشد. البته جنگهای امپریالیستی رنگ و لعاب پیشین خود را حفظ کرده تفاوت چندانی نکرده و لیبرالیسم سیستم چندان بازی هم نیست. مضحکه های پست مدرن هم معلق و در خارج از میدان جاذبه ی زمین اسباب خوشی اربابان زور و سرمایه را فراهم می کند.

پیشنهاد اوباما به دوستان تازه به دولت رسیده ی رژیم ایران این بود که با حفظ آرامش، دولتی مناسب احوال عراق در نظر گیرند. اما آمریکا به مالکی پیام داده که در صورت استعفا از سمت خود، به عراق برای مبارزه با بحران کنونی کمک خواهد رساند. این پیشنهاد را مالکی تا کنون رد کرده است. همزمان رژیم ایران تمام توان خود را برای جلوگیری از سقوط مالکی به کار بسته تا شاید بتواند منافعش را در سوریه و عراق حفظ کند. روسیه هم هرگونه تصمیم گیری آمریکا را به شورای امنیت حواله داده است که شاید با استفاده از حق وتو حرکت آمریکا را مهار کند.

این رویدادها نشان می دهد که حاکمیت ایران ورای جناح بندیهای موجود ماهیتی ناخوانا با منافع امپریالیسم آمریکا دارد و باند دلالهای حکومتی در پی قدرت طلبی و سود و زیان خود است و سازش با جهان نفی ماهیت رژیم و شکست را در پی خواهد داشت. چنانچه اوباما عکس العمل خونسردانه ای را نسبت به اوضاع عراق نشان داده است. در این شرایط پیشنهاد همکاری امریکا به ایران آنهم در نهایت امر و با شرایط ویژه پیشنهادی مزورانه و خنده آور از سوی آمریکاست.

اما در اینجا تقلیل عوامل به وجود آورنده ی شرایط کنونی عراق به جنگهای امپریالیستی، چشم پوشی از دیگر عوامل دخیل و همچنین چشم پوشی از خصلت دیالکتیکی تاریخ است. چشم پوشی از عامل اصلی پیشرفت جوامع و به وجود آورنده روحیه ی ملتی به طور تاریخی یعنی روابط اقتصادی و وضع نیروهای تولید است.

حقوق اجتماعی، نظم دولتی و اخلاق هر یک از اقوام نتیجه ی مستقیم و بلاواسطه ی روابط اقتصادی ویژه همان قوم است. موضوع حائز اهمیت این است که در هر زمان معین بین طبقات مختلف یک اجتماع معین، احساسات و افکار به خصوصی رواج دارد و این نتیجه ی روابط اجتماعی است. ( نقل به مضمون از پِلخانف، تاریخ از نظر فلسفه ی مادی)

 مردم عراق چندان میلی برای مقابله با داعش ندارند. در عراق که مدرنیزاسیون بسیار کند پیش رفته، هرگز ملتی واحد پدید نیامد و عراق بعد از صدام نتوانست به ارتشی منسجم دست پیدا کند و نیروهای ارتش تشکیل شده از عشایر و بادیه نشینان عراق هر یک ایدئولوژی مربوط را داشته و در عمل با یکدیگر اتحاد ندارند. همینطور رژیمهای سرمایه داری حامی تروریسم به تفرقه افکنی در عراق دامن زده اند. البته شکل گیری ملت واحد و جنبش آن به سمت مواضع خلقی دارای خصلتی دیالکتیکی است، گاهی در پس مواضع ناسیونالیستی منافع خلقی و گاهی هم عکس آن یعنی منافع امپریالیستی نهفته است. در عراق وجود سلسله مراتب خویشاوندی و سازمان اجتماعی مبتنی بر ویژگیهای نژادی و زبانی باعث جنگهای قومی و قبیله ای می شود که پایه ای برای سیاست ورزیهای امپریالیستی است و از این جخت از هم گسیختن ارتش متشکل از این عشایر و اقوام و بادیه نشینان جای تعجب ندارد.

 محدودیت جغرافیای فرهنگی بین اقوام عراق و عقب ماندگی تاریخی و ایدئولوژی مربوط به اقوام مختلف همه در وابستگی به هم هستند. ایستایی فرهنگی و قوم گرایی در عراق سبب ساز دشمن پنداری در اقوام شده و مانع از عمل متحدانه است.

هم چنین جدال کردها با نوری مالکی و مخالفت بارزانی با قدرت گرفتن نوری مالکی از دیگر عواملی است که کردستان را در مورد مداخله در اوضاع عراق و حمایت از مرید خامنه ای بی طرف می گذارد. پیش از این بارزانی از دریافت تسلیحات نظامی توسط نوری مالکی ابراز نگرانی کرده بود و آمریکا اکنون شرط اساسی برای کمک به عراق را کناره گیری مالکی می داند.

در هر حال نمی توان اظهار نظر قطعی کرد که در پس جریانهای اخیر در عراق چه می گذرد؟ هر دولت یا قدرتی می تواند به اقدامات تروریستی دست زند. اما مردم قربانیان اصلی این سناریو هستند.

 

بازگشت به صفحه اول ایران نبرد

بازگشت به صفحه نبردخلق