فراسوی خبر... سه شنبه ۱۹ بهمن

بازماندگان رفسنجانی قادر به ثبت انحصار وراثت نیستند

منصور امان

مرگ آقای اکبر رفسنجانی نه فقط جناح میانه حُکومت را بدون سرپرست برجا گذاشته، بلکه از دست دادن یکی از مراکز قُدرت آن در بوروکراسی حُکومتی، مجمع تشخیص مصلحت نظام، را نیز در دفترچه یادبود جناح سوگوار به ثبت رسانده است.

آقای رفسنجانی برای دو دهه ریاست این نهاد را در کف داشت و از آن به خوبی به عنوان پایگاهی برای حفظ حضور جناح خود در بازی بهره می جست. اگرچه نقشی که مجمع به رهبری او در تصمیم گیریها ایفا می کرد حاشیه ای و تاثیر آن بر موجودیت سیاسی بخشیدن به جناح میانه حُکومت بیشتر نمادین بود، با این وجود امکانی برای دسترسی و هموار سازی مسیر واسطه گری و چانه زنی در مرکز قُدرت در اختیار آن می گذاشت.   

زمانی که آیت الله خُمینی فرمان تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام را داد، هدف وی ایجاد یک اُرگان سازش در ساختار سیاسی برای چیرگی بر ناهمگونی بین زیربنای دینی و روبنای عُرفی آن بود؛ یک ماموریت غیرمُمکن که آقای رفسنجانی با حفظ ویژگی "سازش"، آن را بازتعریف کرد و به تدریج به قواره خود درآورد. از این رو، کارکرد میانجیگرانه مجمع در دوران "ولایت مُطلقه فقیه" و هژمونی یافتن باند آقای خامنه ای، به گونه تعیین کننده ای با حُضور فرد آقای رفسنجانی معنا می یافت و بدان مشروط می شد. 

با حذف آقای رفسنجانی، این جنبه غالب در فلسفه وجودی مجمع نیز به خودی خود به کنار می رود و جدال برای تعیین وظایف جدید برای آن آغاز می گردد. باند حاکم فُرصتی که برای چنگ انداختن بر این نهاد و تبدیل آن به یکی دیگر از ابزارهای اعمال قُدرت خود فراهم آمده را از دست نخواهد داد. پاکسازی مجمع و تجدید ساختار آن سازگار با شرایط جدید، از نخُستین گامها در این راستا خواهد بود.

این تحول در همان حال که به معنای تشریفاتی شدن هر چه بیشتر مجلس شورای اسلامی است، از سوی دیگر بر از دست دادن امکان میانجی گرانه جناح میانه حُکومت برای تحرُک در "بالا" گواهی می دهد.

راه حل جناح مزبور برای حل این مُعضل همان اندازه مُنفعلانه است که مجمع تشخیص مصلحت آقای رفسنجانی پیش از این بود. آنها بدون آنکه نقش مُستقلی برای خود قایل باشند، چگونگی تنظیم رابطه را به "مقام مُعظم" واگذار کرده اند. آنان به جای تلاش برای تحمیل خویش، چشم به دست مرحمت او دوخته اند و در فرار از "افراطیون"، به دامن "رهبر" آنها پناه می برند.

جناح میانه حُکومت و زایده های "اصلاح طلب" آن، ناتوان از برقراری دوباره توازُن بر هم خورده با مرگ آقای رفسنجانی، رو به عقب در حال حرکت هستند. بازماندگان "نفر دُوُم نظام" قادر به ثبت انحصار وراثت نیستند و باند حاکم به ماترک متوفی به چشم غنیمت جنگی می نگرد.

بازگشت به صفحه نخست