فراسوی خبر... یکشنبه ۸ بهمن

برجام ۲؛ دیوار آتش اُروپا برای حفظ "برجام"

منصور امان

با سفر وزیر امور خارجه انگلیس به قطر، فعالیت کشورهای اروپایی امضا کننده توافُق وین برای نجات "برجام" به گونه رسمی آغاز شده است. سفر آقای جانسون به مسقط، بخشی از اقدامات عملی است که آلمان، فرانسه و انگلیس مُتعهد شده اند در این راستا با تمرکُز بر ماجراجوییهای منطقه ای رژیم جمهوری اسلامی در پیش بگیرند.

روز چهارشنبه (۴ بهمن)، وزیر اُمور خارجه انگلیس وارد مسقط شد تا با حاکمان این کشور در باره پُشتیبانی تسلیحاتی رژیم مُلاها از بُنیاد گرایان شیعه حوثی در یمن گُفتُگو کند. عُمان به عُنوان تنها همسایه یمن که با آن در حالت جنگی بسر نمی برد، در خلال دو سال درگیری نظامی کشورهای عربی خلیج فارس علیه حوثیها، به یک گذرگاه مُهم برای اعزام نیروی انسانی و ارسال جنگ افزارهایی تبدیل شده است که رژیم حاکم بر ایران به این کانون بُحرانی تزریق می کند.

مُذاکرات عُمان نخُستین نشانه های مُشاهده پذیر توافُق طرفهای اروپایی مُلاها با ایالات مُتحده بر سر سختگیری و فشار بیشتر بر رژیم مُلاها است. حاکمان ایران آشکارا از کاهش تنش خارجی ایجاد شده در پی توافُق هسته ای، برای گُسترش سیاست تهاجُمی و بُحران زای خود در خاورمیانه سود جسته اند.

تحوُل مزبور بی شک نیروی مُحرک خود را از اولتیماتومی می گیرد که آقای ترامپ به آدرس شُرکایی اُروپایی آمریکا ارسال کرد. او در اواخر ماه گذشته هنگامی که تعلیق تحریمهای جمهوری اسلامی را تمدید می کرد، تاکید کرد که این "آخرین بار" خواهد بود. رییس جمهور آمریکا روشن ساخت که با این تمدید چهار ماهه، در حقیقت یک فُرجه ۱۲۰ روزه به اُروپا می دهد تا نگرانیهایی که نسبت به توافُق وین، ماجراجوییهای بی ثبات کننده مُلاها در منطقه و تحریکات موشکی آنها وجود دارد را برطرف سازند.

پیشتر آمریکا علامتهایی مبنی بر اینکه به جای "اصلاح" قرارداد هسته ای کُنونی حاضر است یک توافُق نامه مُکمل را بپذیرد، ارسال کرده بود.  

تردیدی نیست که طرفهای تجاری مُلاها تمایُل زیادی به بازگشت به شرایط پیش از "برجام" و از دست دادن بازاری که آنها در اختیارشان گذاشته اند، نیستند. آخرین بار آنها در جریان خیزشهای دی ماه مردُم ایران، بر این گرایش پُرمنفعت مُهر تاکید گذاشتند. خانُم موگرینی با یکسان جلوه دادن ماشین سرکوب تا دندان مُسلح مُلاها با شهروندان عادی مُعترض، از "دو طرف" خواست دست به خُشونت نزنند. حاکمیت سرکوبگر ایران به خوبی می توانست چراغ سبزی را که در این پیام پوشیده اما روشن چشمک می زد، ببیند. اُروپا به این وسیله به مُلاها اطمینان می داد که طرف آنها ایستاده است. 

اُروپا در نُقطه "برجام" از آمریکای آقای ترامپ مُتمایز می شود. همزمان اما قاره سبز به خاطر رژیم ولایت فقیه تا مرز تخریب مُناسبات خود با آمریکا پیش نمی رود و از سوی دیگر نیز به خوبی می داند که بدون آمریکا، "برجام" هم موضوعیتی نخواهد داشت.

تاکتیک اُروپا برای مُدیریت این مُعادله پیچیده، ایجاد یک دیوار حفاظتی در برابر "برجام" از طریق فشار به جمهوری اسلامی در پهنه مسایل غیرهسته ای است که این امر در درجه نخُست بُحران سازیهای منطقه ای آن و سپس برنامه موشکی اش را در بر می گیرد.

اُروپا در ماه های گذشته و برای آرام کردن آمریکا، موشک پراکنی جمهوری اسلامی و رفتار منطقه ای آن را به باد انتقاد گرفته بود. رویکرد مزبور اما تا پیش از اولتیماتوم آقای ترامپ، از سطح سُخن پراکنی و بیانیه خوانی فراتر نرفت.

بُر خوردن ورقها پس از این امر را تشکیل یک کار گروه از پایوران ارشد آمریکا، آلمان، فرانسه و انگلیس برای وادار ساختن حاکمان ایران به عقب نشینی و تفاهُم به نمایش می گذارد. سفر آقای جانسون به عُمان گام دُوُم در این مسیر است و گامهای بعدی نیز در راه است.

با این همه، طرفهای اُروپایی مُلاها برای حفظ "برجام" هنوز راه درازی در پیش دارند. جدیت آنها در این امر بیش از هر تعارُف یا هُشدار دیپلُماتیک، در فشار عملی بر نُقاط حساس برای رژیم جمهوری اسلامی مانند مُراودات تجاری و مالی، تروریسم و حُقوق بشر نشان داده خواهد شد.     

بازگشت به صفحه نخست