|
زنان در مسیر رهایی (شهریور ۱۴۰۴) اسد طاهری
منع ورود زنان به «دانشکده عالی قضایی» توسط حوثیها حوثیها با صدور تصمیمی تازه که برای دومین بار متوالی اجرا می شود، زنان را از پیوستن به دانشکده عالی قضایی در صنعا محروم کردند؛ اقدامی که فعالان حقوق زنان آن را عقبگردی خطرناک در زمینه حقوق زنان و اصل برابری دانستند. منابع حقوقی اعلام کردند این تصمیم موجی از نارضایتی را در محافل حقوقی و دانشگاهی برانگیخته است. وکلا آن را نقض آشکار قانون اساسی یمن و قوانین جاری دانستند که اصل برابری فرصتها میان زنان و مردان را تضمین می کند. آنان تأکید کردند که محدود کردن حضور در دستگاه قضایی به مردان، آینده عدالت را تضعیف کرده و نیمی از جامعه را از مشارکت در حیات قضایی کنار می‌زند. نهادهای مدافع حقوق بشر افزودند که پیامدهای این تصمیم فراتر از یک محرومیت اداری است، چرا که به طور مستقیم بر نمایندگی مسائل زنان در دادگاهها اثر می گذارد و هزاران زن یمنی را از داشتن قضاتی زن که بتوانند با درک شرایط خاص آنان به پرونده های شان رسیدگی کنند محروم می‌سازد؛ موضوعی که فرصت دسترسی زنان به عدالت را در شرایط درگیری و چند دستگی کشور، بیش از پیش محدود می‌کند. خبرنگان و کارشناسان حقوقی با تاکید بر اینکه این اقدام در چارچوب سیاستی برنامه ریزی‌شده صورت می‌گیرد که هدف آن محدود کردن حضور زنان در عرصه عمومی است، اعلام کردند که تصمیم اخیر تنها ادامه ای از اقدامات پیشین حوثیها از جمله اعمال محدودیت بر سفر زنان بدون همراه محرم، ممنوعیت برخی از آنان از کار در سازمانهای جامعه مدنی و بخش خصوصی، و همچنین محدود کردن فعالیتهای زنان است.
۲۶ اوت در آمریکا روز برابری زنان است روز ۲۶ اوت (۴ شهریور) در ایالات متحده آمریکا به عنوان روز برابری زنان نامگذاری شده است. این روز به پاس تصویب متمم نوزدهم قانون اساسی آمریکا در سال ۱۹۲۰ انتخاب شده است که به زنان حق رأی داد. این متمم پس از دهه ها تلاش و مبارزه سخت جنبش حق رأی زنان، که به «سافراجیست‌ها» (suffragists) معروف بودند، به دست آمد. روز برابری زنان فقط یک جشن برای حق رأی نیست، بلکه یادبودی است برای کل مبارزه‌ای که زنان برای به دست آوردن حقوق برابر در تمام زمینه‌های زندگی انجام داده‌اند. این تاریخ نمادی از پیشرفت‌های گذشته و یادآوری برای مبارزات ادامه دار برای دستیابی به برابری کامل جنسیتی در جامعه آمریکاست. در سال ۱۹۷۱، بلا ابزوگ، نماینده کنگره از نیویورک، لایحه‌ای را ارائه کرد تا ۲۶ اوت به عنوان روز برابری زنان شناخته شود. این لایحه در سال ۱۹۷۳ به تصویب کنگره رسید. این نامگذاری، در واقع پاسخی به تظاهرات بزرگ و سراسری زنان در سال ۱۹۷۰ بود که خواستار حقوق برابر بودند. این تظاهرات، که بزرگترین حرکت اعتراضی برای برابری جنسیتی در آن زمان بود، توجه ملی را به مسائل زنان جلب کرد و به تصویب این لایحه کمک کرد
تلاش برای پایان محرومیت زنان از دریافت گواهینامه موتور مازیار ناظمی، رئیس پیشین فدراسیون موتورسواری و اتومبیلرانی ایران، در گفت و گو با آوش از اقداماتی که برای پایان محرومیت زنان از دریافت گواهینامه موتور انجام شده گفت و تأکید کرد: «زنان ایرانی باید از فرصت برابر برای آموزش و دریافت گواهینامه موتور بهره‌مند شوند و محدودیتهای قانونی فعلی مانعی جدی در مسیر تحقق عدالت اجتماعی است.» او با اشاره به عملکرد فدراسیون در دوران مسئولیت خود گفت: «چهار سال پیاپی دختران ایرانی به مسابقات جهانی موتورکراس اعزام شدند و برای نخستین بار یک دختر ایرانی در رشته موتورسواری به مسابقات کاپاسی راه یافت و افتخار آفرید. این نشان می دهد ظرفیت زنان ایرانی در این عرصه بالاست و محروم کردن آنها از دریافت گواهینامه هیچ توجیهی ندارد.» ناظمی با بیان اینکه به همین منظور شکایتی را به دیوان عدالت اداری ارائه کرده است، افزود: «هدف از این شکایت لغو تبصره ماده ۲۰ قانون رانندگی است؛ تبصره ای که پلیس بر اساس آن از صدور گواهینامه موتور برای زنان خودداری می کند. امیدوارم دیوان عدالت اداری با نگاهی ملی و آینده‌نگر این مطالبه قانونی را بپذیرد.» او ادامه داد: «آقای وزیر ورزش شخصاً به من گفتند با این موضوع موافقند و حتی در دوران نمایندگی مجلس پیگیر آن بوده اند. همچنین شنیده ام دولت نیز در حال بررسی اصلاح این ماده است که این جای خوشحالی دارد.» رئیس سابق فدراسیون موتورسواری و اتومبیلرانی با اشاره به مشکلات اجتماعی ناشی از این محدودیت گفت: «امروز دختران بسیاری در تهران و شهرهای مختلف کشور بدون داشتن گواهینامه، بیمه و پوشش قانونی موتورسواری می‌کنند و در معرض خطر جدی هستند. اصلاح قانون می‌تواند سرآغازی برای تحول مثبت در جایگاه زنان باشد.»
طالبان بار دیگر مراکز آموزشی زبان خارجی زنان در هرات را بست نیروهای امر به معروف و نهی از منکر طالبان، بار دیگر به برخی از مرکزهای آموزشی زبانهای خارجی هجوم برده و آنها را به دلیل آموزش زنان و دختران بسته کرده است. دستکم سه منبع محلی روز، چهارشنبه ۵ شهریور، تأیید کردند که طالبان شماری از مرکزهای آموزشی را بسته و آموزگاران مرد را به دلیل آموزش دختران تهدید به بازداشت کردند. طالبان در چهار سال گذشته بیش از ۱۰۰ فرمان محدودکننده در برابر زنان و دختران صادر کردند. زنان و دختران در افغانستان اکنون از ابتدایی ترین حقوق شان از جمله حق آموزش، کار، تفریح، سفر و مشارکت‌های سیاسی محروم‌اند. فعالان حقوق بشر همواره می‌گویند که طالبان به‌طور نظام‌مند حقوق انسانی، مدنی و آموزشی زنان را هدف قرار داده‌اند. بسته‌شدن مرکز های آموزشی و پزشکی آخرین ضربه به امیدها و آرزوهای زنان افغانستانی است. آنان تاکید دارند که جامعهِ جهانی باید برای جلوگیری از ادامه این روند، اقدامی قاطع انجام دهد. این فعالان بار‌ها هشدار دادند که ممنوعیت آموزش دختران، خشونتهای خانگی، ازدواجهای اجباری و زیرسن، فرار از منزل و خودکشی را به طور قابل‌توجهی افزایش داده است. این در حالی‌ست که سال گذشته میلادی نیز ریاست معارف طالبان در مکتوبی دختران را از رفتن به مرکزهای آموزشی زبانهای خارجی منع کرد
قطع صدا و تصویر یک خبرنگار زن در نشست خبری طالبان در ادامه محدودیتهای رسانه ای در افغانستان، طالبان بار دیگر هنگام پخش زندهِ یک نشست خبری که ذبیح الله مجاهد، سخن گوی این گروه، در حال رونمایی از برنامهِ پنج‌ساله طالبان بود، صدا و تصویر یک خبرنگار زن را قطع کردند. این رویداد روز سه‌شنبه ۴ شهریور (سنبله)، در نشست خبری مرکز رسانه های افغانستان در کابل رخ داد. تلویزیون ملی تحت کنترل طالبان که نشست را به طور زنده پوشش می‌داد، صدای پرسش و تصویر این خبرنگار زن را سانسور کرد. این سومین بار در سال جاری خورشیدی است که طالبان هنگام پخش زندهِ نشستهای خبری، صدای خبرنگاران زن را قطع می کنند. براساس قانون «امر به معروف و نهی از منکر» این گروه که سال گذشته توشیح شد، صدای زن «عورت» دانسته شده است. در اوایل ماه اسد سال جاری نیز، در نشست خبری وزارتهای خارجه، دفاع و اداره‌ی استندرد طالبان، صدا و تصویر خبرنگاران زن توسط مسئولان رسانه ای این گروه قطع شده بود.
«اختیاری شدن» استفاده از عکس زنان در شناسنامه طالبان همچنین در تصمیمی جداگانه، گنجاندن عکس زنان در شناسنامه‌ها را هم «اختیاری» اعلام کرده است. اداره ملی احصائیه و معلومات حکومت طالبان اعلام کرده از این به بعد گنجاندن عکس زنان در تذکره یا شناسنامه در صورت ضرورت اختیاری خواهد بود. این تصمیم بعد از آن گرفته شد که هبت الله آخوند‌زاده رهبر طالبان، دستور داد عکس زنان از تذکره‌ها حذف شود. حالا اداره ملی احصائیه و معلومات می گوید، در صورت ضرورت شدید، زنان می‌توانند عکس خود را در شناسنامه بگنجانند. تصمیم حکومت طالبان برای مشروط کردن گنجاندن عکس زنان در تذکره ها، واکنش بسیاری از شهروندان افغانستان، به ویژه زنان، را برانگیخته است. شماری از فعالان زن افغان هشدار داده اند که این تصمیم مقدمه‌ای برای حذف زنان از جامعه است. آنها با شعار «عکس من، هویت من است» اعتراض خود را به این تصمیم نشان دادند. حکومت طالبان پیش از این تحصیل زنان از کلاس ششم به بالا را هم ممنوع اعلام کرده بود.
محرومیت زنان افغانستانی باید پایان یابد آنالنا بربوک، وزیرخارجه پیشین آلمان و رییس جدید مجمع عمومی سازمان ملل، در مراسم افتتاحیه این نشست تأکید کرده که جامعهِ جهانی باید به تعهدات خود در برابر منشور سازمان ملل عمل کند. او گفته که زمان آن رسیده که جهان به وعده هایش در برابر زنان و دختران افغانستانی پاسخگو باشد. بانو بربوک افزوده که زنان و دختران تحت حاکمیت طالبان از ابتدایی‌ترین حقوق انسانی خود محروم شده اند و ادامهِ این وضعیت برای جامعهِ جهانی قابل‌قبول نیست. او اضافه کرد که رهبران کشورها باید با اقدامهای عملی به محرومیت زنان زیر حاکمیت طالبان پایان دهند. بانو بربوک تأکید کرده که تضمین آیندهِ دختران افغانستانی تنها با اعلامیه و وعده تحقق نمی‌یابد و نیازمند تصمیمهای جدی و اقدامهای مشترک جهانی است. بربوک گفت: «جامعهِ جهانی باید در برابر سرنوشت نسل آیندهِ افغانستان احساس مسئولیت کند».
نخستین زن مسلمان وزیر کشور بریتانیا شد شابانا محمود، نماینده پارلمان از حوزه بیرمنگام و عضو حزب کارگر، در پی تغییرات اخیر کابینه استارمر در ۵ سپتامبر ۲۰۲۵ به عنوان وزیر کشور بریتانیا منصوب شد. این انتصاب تاریخی، او را به نخستین زن مسلمان در تاریخ این کشور تبدیل می‌کند که سکان یکی از مهم‌ترین وزارتخانه های بریتانیا را در دست می‌گیرد. محمود که پیش‌تر تجربه وزارت دادگستری را داشت، اکنون در جایگاهی قرار گرفته که مستقیماً با مسائل مهاجرت، امنیت داخلی و سیاست‌های انتظامی سر و کار دارد. پیش از او، ساجد جاوید، سیاستمدار حزب محافظه‌کار، در سال ۲۰۱۸ به عنوان نخستین مسلمان در این سمت خدمت کرده بود. با این حال، انتصاب محمود به عنوان یک زن مسلمان، نقطه عطفی تازه در مسیر تنوع و نمایندگی در سیاست بریتانیا به شمار می‌رود و از دید بسیاری ناظران، نشانه‌ای از گام‌های تازه دولت کارگر در جهت بازتاب بهتر ترکیب چند فرهنگی جامعه بریتانیاست. شابانا محمود، متولد ۱۹۸۰ در بیرمنگام و فارغ‌التحصیل حقوق از دانشگاه آکسفورد است. او پیش از ورود به سیاست به عنوان وکیل فعالیت می کرد و از سال ۲۰۱۰ به عنوان نماینده حوزه انتخابیه «بیرمنگام لیدی‌وود» در مجلس عوام حضور دارد. محمود در حزب کارگر مسیر پررنگی طی کرده و پیش‌تر سمتهایی چون وزیر مالیه در سایه و وزیر دادگستری را بر عهده داشته است.
نخستین نخست‌وزیر زن نپال سوگند یاد کرد کشور نپال شاهد مراسم سوگند نخستین نخست وزیر زن تاریخ خود بود که به صورت موقت این سمت را بر عهده گرفت. این رخداد پس از اعتراضات گسترده نسل زد (متولدان بین سالهای ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۲) و سقوط دولت پیشین، بازگشت آرامش نسبی به کشور را به همراه داشت. مقام‌های نپال روز ۱۳ سپتامبر مقررات منع رفت و آمد را که از ابتدای هفته پیش در پایتخت و مناطق اطراف اعمال کرده بودند، برداشتند. رام چندرا پودل، رئیس جمهوری نپال با انتصاب رئیس پیشین دیوان عالی این کشور به عنوان نخست وزیر، سوشیلا کارکی را به نخستین زن تاریخ این کشور تبدیل کرد که ریاست دولت را هرچند به صورت موقت بر عهده می گیرد. خانم کارکی که شخصیتی محبوب است، تنها زن قاضی القضات در سالهای ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ میلادی بود و به خاطر موضعش علیه فساد دولتی در آن دوره شناخته می شد. برخی قانون‌گذاران در سال ۲۰۱۷ میلادی کوشیدند با طرح اتهام جانبداری او را استیضاح کنند؛ اقدامی که ناکام ماند و به عنوان حمله‌ای علیه استقلال قوه قضائیه مورد انتقاد قرار گرفت. خانم کارکی در نخستین روز کاری خود به عیادت معترضان زخمی در بیمارستان غیرنظامی پایتخت رفت و متعهد شد آنچه را به نفع کشور است انجام دهد. او گفت: «با تمام توانم کار خواهم کرد.»
ولیعهد عربستان: زنان اکنون می‌توانند بدون اجازه مرد تصمیم بگیرند محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، اعلام کرد که زنان در این کشور از این پس می‌توانند بدون نیاز به تایید یا اجازه مردان، خود تصمیم بگیرند که چه بپوشند. این اصلاحات بخشی از برنامه‌های گسترده اجتماعی و فرهنگی ولیعهد برای تغییرات ساختاری در عربستان است. محمد بن سلمان، در یک سخنرانی جدید اعلام کرد که زنان در کشورش دیگر نیازی به اجازه یا تایید مردان برای انتخاب لباس خود ندارند. این تصمیم به‌ویژه در راستای برنامه‌های «ویژه۲۰۳۰ » که هدف آن اصلاحات اجتماعی و اقتصادی است، اتخاذ شده است.
(منابع استفاده شده برای این مجموعه: خبرگزاری زن، ایلنا، خبرگزاری بانوان افغانستان، دویچه‌وله، یورونیور نیوز، روایت)
نبرد خلق شماره ۴۹۴ - سه شنبه اول مهر ۱۴۰۴ برابر با ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۵
|