|
رویدادهای هنری ماه (شهریور ۴۰۴)
هنر مقاومت
تقدیم جایزه به هنرمند زندانی علی شادمان، جایزه ویژه هیات داوران را در نخستین جشن «نگاه» برای ایفای نقش «رهی» به حسین محمدی، بازیگر تئاتر زندانی که این روزها در زندان مرکزی کرمان به سر می‌برد تقدیم کرد. علی شادمان در ویدیویی که در صفحه اینستاگرامش منتشر کرد، این جایزه را به حسین محمدی، بازیگر تئاتر زندانی، تقدیم و ابراز امیدواری کرد روزی بتواند با او روی صحنه برود. شادمان گفت: «من به طرز غریبی سه سال است که به یاد دوستی هستم که هرگز او را ندیده ام، حتی یک بار همکلام نشده ایم. اما گاهی از خیال اینکه چه دارد بر او می گذرد، به قدر شعورم اذیت می‌شوم. دوست دارم اسمش را بیارم... این جایزه را تقدیم می‌کنم به حسین محمدی که سه سال است در زندان بسر می برد.» حسین محمدی، به اتهام شرکت مراسم چهلم حدیث نجفی دستگیر شد. نام او در روزی که محسن شکاری را اعدام کردند، به عنوان یکی دیگر از محکومان به اعدام مطرح شد. سرانجام اما حکم اعدام حسین محمدی به ۱۰ سال حبس در تبعید تبدیل و او هشتم شهریور ماه ۱۴۰۲ به زندان مرکزی کرمان منتقل شد تا آنطور که در کارتکس زندان نوشته شده است، ۲۲ شهریور ماه ۱۴۱۱ از زندان بیرون بیاید.
چهار روایت از مبارزه در تازه ترین اثر نیلوفر بیضایی به نام «چهار روایت از یک عصیان»، چهار زن تجربیات واقعی سرکوب، از دست دادن چشم برای دفاع از هنر تا ممنوع الکاری و تبعید به دلیل حمایت از مهسا امینی، را بر صحنه‌ای خالی به اجرا درمی آورند. این تئاتر مستند و اتوبیوگرافیک، نه تنها نمایی از مبارزه خستگی‌ناپذیر زنان برای زندگی معمولی است، بلکه با الهام از ایده پیتر بروک، فضای خالی را به عرصه‌ای برای همذات‌پنداری و آشکارسازی حقیقت سرکوب حکومتی در هنر و جامعه تبدیل می‌کند. منشاء مشترک هر چهار نقش این نمایش هنر است؛ هنر تئاتر و بازیگری و نیز سرکوب آن. آرزوهایی که قرار بوده در زندگی و هنر متبلور شود، اما با راههای مسدود حکومتی مواجه شده است. اولی، کوثر افتخاری، هنرپیشه‌ای که برای دفاع از حق زندگی و هنر خود یک چشمش را از دست داد و اکنون رهایی خود را بر صحنه تئاتر می‌بیند، همان صحنه ای که در ایران از او به اشکال مختلف دریغ شده بود دومی، شبنم فرشادجو، بازیگری نام‌آشنا که در حمایت از مهسا امینی کشف حجاب کرد و در ایران ممنوع‌الکار شد سومی، رها آجودانی، زن ترنس که هنر نمایشی را در ایران آغاز کرد چرا که آن را فرصتی برای نفس کشیدن و آزاد شدن از قفس جامعه و حکومت می‌دانست چهارمی، هانا کامکار، بازیگر، فعال محیط زیست، کارگردان، خواننده و نوازنده دف، که چه در خوانندگی و چه در بازیگری تئاتر، به عنوان زن، سرکوب را سالیان سال و به اشکال مختلف تجربه کرد و با جنبش مهسا هم به تک‌خوانی رو آورد و هم حجاب را کنار گذاشت و در نهایت مجبور به ترک ایران شد.
موسیقی
واتیکان کنسرت موسیقی برگزار کرد با برگزاری کنسرت «رحمت برای جهان»، واتیکان به گردهمایی دو روزه خود زیر نام «نشست جهانی برادری و انسان دوستی ۲۰۲۵»، پایان داد. در این کنسرت هنرمندان مشهوری همچون فارل ویلیامز، خواننده آمریکایی، به همراه گروه کر Voices of Fire، آندریا بوچلی، تِنور ایتالیایی، و دیگر هنرمندان بین‌المللی مانند جان لجند، جنیفر هادسن و کارول جی حضور داشتند. اجلاس یاد شده افرادی را از سراسر جهان گرد هم آورد تا به تامل درباره انسانیت در عصری بپردازند که با چالشهای اجتماعی و زیست‌محیطی و همچنین پیشرفت سریع فناوری شناخته می‌شود.
شش کشور اروپایی «یوروویژیون» را تحریم می کنند اسپانیا، یکی از پنج حامی مالی بزرگ «یوروویژن»، به همراه ایرلند، ایسلند، اسلوونی و اعلام کردند در صورت حضور اسراییل در این مسابقه موسیقایی آن را بایکوت خواهند کرد. هلند نیز اعلام کرد که به دلیل «رنج انسانی فلسطینیها در جنگ غزه» شرکت نخواهد کرد. ارنست اورتاسون، وزیر فرهنگ اسپانیا، گفت: «به هیچوجه نمی‌توانیم حضور اسراییل در چنین رویدادهایی را عادی جلوه دهیم، گویی که هیچ اتفاقی در حال روی دادن نیست.» اتریش به عنوان میزبان رقابتهای این دوره، از حضور اسراییل حمایت کرده است. این در حالی است که جی‌جی، خواننده اتریشی و برنده یوروویژن سال گذشته، اعلام کرده که خواهان محرومیت اسراییل است. این مواضع و اعتراضهای گسترده عمومی نشان می‌دهد که یوروویژن با بحرانی جدی روبرو شده است. حضور اسراییل در دو سال اخیر، این رقابتها را درگیر تنشهای سیاسی کرده است. انتظار می‌رود در ماه دسامبر و در مجمع عمومی اتحادیه پخش اروپا درباره حضور اسراییل تصمیم‌گیری شود.
اجرای اپرای «کارمِن» در ریاض توسط هنرمندان چینی هيات سلطنتی شهر ریاض با همکاری خانه اپرای ملی چین، اجرای اپرای مشهور «کارمن» اثر آهنگساز فرانسوی، ژرژ بیزه، را در مرکز فرهنگی ملک فهد در شهر ریاض برگزار کرد. اپرای کارمن از شاهکارهای شناخته شده اپرای جهان به شمار می‌رود و نخستین بار در سال ۱۸۷۵ در پاریس به اجرا درآمد. این نخستین اجرای این اثر جهانی در عربستان سعودی است و همزمان با سال فرهنگی مشترک این کشور و چین اجرا شده است. مقامات عربستان می گویند این برنامه بخشی از اهداف چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودى برای تقویت بخش فرهنگی و خلاق کشور است. اجرای اپرای کارمن تا ششم سپتامبر ۲۰۲۵ در مرکز فرهنگی ملک فهد ادامه خواهد داشت.
سینما
هجوم سربازان اسراییلی به خانه کارگردان فلسطینی برنده اسکار باسل عدرا، کارگردان فلسطینی، برنده جایزه اسکار ۲۰۲۴ می‌گوید سربازان اسراییلی برای یافتن او به خانه‌اش در کرانه باختری یورش برده‌اند. به گفته این مستند‌ساز فلسطینی، سربازان ضمن ورود به خانه از همسرش، سها، سراغ او را گرفته و سپس تلفن همراهش را بازرسی کرده‌اند. باسل عدرا افزود که دختر ۹ ماهه‌شان هنگام این یورش در خانه حضور داشته است. فیلم مستند «جز این سرزمین، جایی نیست» که باسل عدرا به همراه یووال آبراهام، روزنامه‌نگار اسراییلی، و دو فعال دیگر نوشت و کارگردانی کرد، شرایط دشوار ساکنان منطقه «مسافر یطا» را در بخش اشغالی کرانه باختری که باسل عدرا در آنجا بزرگ شده، روایت می‌کند. عدرا به عنوان یک روزنامه‌نگار و فیلمساز، فعالیت حرفه‌ای خود را صرف ثبت خشونت شهرک نشینان و نظامیان اسراییلی در منطقه «مسافر یطا» کرده است. او وقایع روز شنبه را «وحشتناک» توصیف کرد و گفت: «حتی در صورت فیلم گرفتن از حمله شهرک نشینان، ارتش می‌آید و شما را تعقیب می‌کند، خانه‌تان را بازرسی می‌کند. کل این سیستم برای آزار و رعب و ایجاد وحشت در ما ساخته شده است.»
تحریم صنعت فیلم اسراییل از سوی چهار هزار هنرمند بین‌المللی در پی تشدید بحران انسانی در غزه، بیش از چهار هزار تن از فعالان برجسته صنعت سینما، از جمله بازیگران، کارگردانان و فیلمنامه‌نویسان، با امضای نامه‌ای سرگشاده، خواستار تحریم نهادهای سینمایی اسراییل شدند. این اقدام در پاسخ به فراخوان فیلمسازان فلسطینی برای مقابله با «نسل‌کشی و آپارتاید» صورت گرفته است. امضاکنندگان متعهد شده‌اند که از همکاری با جشنواره‌ها، سینماها، شبکه‌های پخش و شرکتهای تولید فیلم اسراییلی که در سرکوب مردم فلسطین نقش دارند، خودداری کنند. آنها به طور مشخص از نهادهایی مانند جشنواره فیلم اورشلیم، جشنواره بین‌المللی حیفا، Docaviv و TLVfest را نام برده و خواستار قطع همکاری با آنها شده اند. هنرمندان مزبور تاکید کرده‌اند که این تحریم متوجه هنرمندان اسراییلی نیست، بلکه نهادهایی را هدف قرار می‌دهد که در «سفیدشویی یا توجیه» سرکوب فلسطینیها نقش داشته‌اند. در میان چهره‌های برجسته ای که به این تحریم پیوسته‌اند می توان از سوزان ساراندون، واکین فینیکس، اما استون، خاویر باردم، رض احمد، اولیویا کولمن و مارک رافالو نام برد در همین رابطه شرکت تهیه و توزیع فیلم «پارامونت» به عنوان نخستین استودیوی بزرگ سینمایی به بیانیه سینماگران واکنش نشان داد و گفت که را محکوم می‌کند.
اعدام به دلیل تماشای فیلم و سریالهای خارجی تحقیقات سازمان ملل نشان می‌دهد که وضعیت حقوق بشر در کره شمالی در ده سال گذشته به طور قابل توجهی رو به وخامت گذاشته است. در این گزارش گفته شده که دولت کره شمالی افرادی را اعدام کرده است که فیلمها و یا سریالهای خارجی را تماشا کرده و یا آنها را به اشتراک گذاشته‌اند. از سال ۲۰۱۵ تاکنون دستکم شش قانون جدید تصویب شده که زمینه صدور احکام اعدام بیشتری را در این کشور فراهم می‌کند. یکی از جرایمی که اکنون مجازات مرگ دارد، تماشا و توزیع محتوای رسانه‌‌های خارجی مانند فیلمها و سریالها است؛ اقدامی که کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، برای محدود کردن دسترسی مردم به اطلاعات دنبال می‌کند.
ادبیات
انتشار کتاب «اهمیت آزادی و برابری زبانها در ایران» «اهمیت آزادی و برابری زبانها در ایران»، نام آخرین کتاب بهرام رحمانی است که از سوی انتشارات ارزان در استکهلم-سوئد، نشر داده شده است. در این کتاب، نویسنده به مباحثی مانند زبانهای رایج در یک کشور، زبان مادری و آزادی یا عدم استفاده از زبان مادری در سطوح گوناگون زندگی آموزشی و اجتماعی یک کشور پرداخته است. با توجه به شرایط موجود در ایران، بخش بزرگی از کتاب به زبانهای فارسی، ترکی و کردی اختصاص داده شده، اما نویسنده پدیده مورد نظر را در این کتاب از محدوده ایران بیرون برده و در سطوح تئوریک و بین‌المللی نیز به آن پرداخته است. رحمانی ادعاهای حکومتهای استبدادی ایران و کشورهای منطقه مبنی براین که آزادی زبان مادری باعث تجزیه می‌گردد را نقد کرده و با اشاره به کشورهای چند زبانه همچون سوئیس، نشان می‌دهد که آزادی زبان مادری نقش مهمی در همبستگی ملیتهای مختلف و همچنین رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد.
نگاه طنزآمیز الیسن بکدل به بحرانهای اجتماعی آمریکا الیسن بکدل (Alison Bechdel) نویسنده و تصویرگر مشهور، با انتشار رمان گرافیکی جدید خود با عنوان «بی رمق» (Spent) بار دیگر توجه مخاطبان را به خود جلب کرده است. این اثر با رویکردی طنزآمیز و خودانتقادی، به بررسی چالشهای زندگی لیبرال در آمریکا، تاثیرات سرمایه‌داری و شکافهای سیاسی در دوران ترامپ و بایدن می‌پردازد. در این کتاب، شخصیت اصلی، نسخه‌ای خیالی از خود بکدل است که با بحرانهای مالی، هنری و شخصی مواجه می‌شود. نویسنده ابتدا قصد داشت اثری تحقیقی درباره سرمایه‌داری خلق کند، اما در نهایت به روایتی سبک‌تر و طنزآمیز رسید. شخصیتهای داستان در دنیایی زندگی می‌کنند که با ماسک و تورم عجین شده و تا جاییکه بوقلمون «جشن شکرگزاری» شان با توفو جایگزین شده است. بکدل در مصاحبه‌ای با روزنامه ال پائیز در باره شرایط کنونی حاکم در آمریکا گفت: «آمریکا بقدری قطبی شده که دیگر قادر نیستیم انسانیت را در کسی که متفاوت فکر می‌کند ببینیم.» این کتاب با ترکیب طنز، اتوفیکشن و نقد اجتماعی، تصویری از جامعه‌ای ارائه می‌دهد که در تلاش برای حفظ آرمانها در برابر فشارهای سیاسی و اقتصادی است.
(منابع: جنگ خبر، رادیو زمانه، یورو نیوز، آژانس خبری عربستان، بی بی سی، د تایمز آف اسراییل، خبرآنلاین، ال پائیز)
نبرد خلق شماره ۴۹۴ - سه شنبه اول مهر ۱۴۰۴ برابر با ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۵
|