|
زنان در مسیر رهایی (فروردین ۱۴۰۳) اسد طاهری
بیش از ۷۰درصد زنان فارغ التحصیل در ایران بیکار هستند بررسی نرخ بیکاری، نرخ مشارکت اقتصادی و نرخ اشتغال در کشور نشان می دهد که زنان در اقتصاد ایران جایگاهی به مراتب پایین تر از مردان دارند. در سال گذشته، نرخ بیکاری جمعیت ۱۸ ساله و بیشتر برای زنان ۲۷.۸ درصد و برای مردان ۱۳.۵ درصد بود. این آمار نشان می‌دهد که نرخ بیکاری زنان حدود دو برابر مردان بوده است. طی سال گذشته اشتغال برای کل کشور ۳۷.۲ درصد بود و این نرخ برای زنان ۱۱.۴ و برای مردان ۶۳ درصد بود. بر اساس این آمار، نرخ اشتغال مردان حدود پنج برابر زنان بوده است. زنان برای به دست آوردن یک جایگاه اقتصادی در بازار کار ایران با گیر و گرفتاریهای زیادی مواجه هستند، گاهی اجازه کار کردن ندارند و اگر فرصت اشتغال داشته باشند هم از امکان رشد کمتری برخوردارند. سهم جمعیت بیکار فارغ التحصیل آموزش عالی از بیکاران برای کل کشور، ۴۰ درصد است که از این میان، سهم مردان ۲۷.۱ درصد و زنان ۷۱ درصد است. در اقتصاد ایران به ازای هر ۱۰۰ مرد شاغل، نزدیک به ۱۴.۱ زن شاغل است و این در حالی است که در بخشهایی مثل مالی و بیمه، سلامت و آموزش که تقاضای بالایی برای نیروی کار با مهارت و تحصیل کرده دارند، تعداد زنان شاغل حتی از مردان بیشتر است.»
جلوگیری دولت دانمارک از بارداری زنان بومی گرینلند قدرت استعماری دانمارک در نیمه دوم قرن بیستم به اجبار هزاران زن بومی در مستعمره اش گرینلند را از بارداری محروم کرد. باوجود اینکه کپنهاگ بارها به پاسخگویی به این اتفاق فراخوانده شده، هنوز پاسخی رسمی به این رسوایی داده نشده است. ماجرای این رسوایی مربوط به فرآیندی است که دهه ها ادامه داشته و حالا ما تنها اطلاعات مربوط به چهار سال از آن را می‌دانیم: پزشکان دانمارکی بین ۱۹۶۶ تا ۱۹۷۰ در رحم دستکم چهار هزار و ۵۰۰ دختر و زن اینوئیت (بومیان نواحی قطب شمال) بدون رضایت یا اطلاع آنها «آی. یو. دی» کار گذاشتند؛ بخشی از تلاش قدرت استعمارگر برای کاهش جمعیت بومیان مستعمره اش. برخی از این دختران تنها ۱۳ سال سن داشته اند. هنوز مشخص نیست در دهه ها انجام این تمهید زیست سیاسی برای کنترل گرینلند چه تعداد دختر و زن هدف قرار گرفته اند. شمار آنها بسیار بالاتر از ۴۵۰۰ نفر است. بازماندگان این رسوایی و وکیلان شان می گویند که نسلهای پی‌در پی زنان اینوئیت به دلیل این سیاست دولت دانمارک، دچار تروما شده اند و با دشواریها و پیچیدگیهای مربوط به بارداری از جمله نازایی درگیر بوده اند. گرینلند اکنون قلمروی خودمختاری در پادشاهی دانمارک است.
اعتراض به حجاب اجباری؛ تحصن صدیقه وسمقی در دفتر زندان اوین صدیقه وسمقی، دین پژوه و اسلام شناس زندانی در ایران در اعتراض به حجاب اجباری در دفتر زندان اوین تحصن کرده و نرگس محمدی، فعال حقوق بشر و برنده نوبل صلح هم به او پیوسته است. حساب کاربری «برای نرگس» در اینستاگرام که عمدتا خبرهای مرتبط با خانم محمدی را منتشر می کند با اعلام این خبر گفته است که «مسئولان زندان اوین به دلیل عدم تمکین صدیقه وسمقی به حجاب اجباری، اجازه خروج از بند زنان برای ملاقات با خانواده را ندادند و خانم وسمقی در دفتر زندان برای اعتراض تحصن کرده است.» گفته شده این دومین باریست که طی دو هفته اخیر، با وجود مراجعه خانواده به سالن ملاقات، از خروج این زندانی برای ملاقات جلوگیری شده است. این حساب کاربری به نقل از خانم وسمقی گفته است: «رهبری چنین اختیاری ندارد که خط قرمز خود را بر زنان تحمیل کند و حقوق آنان را به این وسیله نقض کند. تمام سیاستهای سرکوب کننده زنان از این خط قرمز رهبری نشات گرفته است. من زیر بار نمی‌روم.» او در این تحصن به زندان گفته است: «جمهوری‌اسلامی با محروم کردن زنان از حقوق شان در تمام عرصه های اجتماعی حتی در دوران زندان می کوشد سیاست جاهلانه، غیرمنطقی و سراسر ناموجه خود را بر زنان تحمیل کند که یکی از آنها حجاب اجباری است و این شان انسانی ملت ایران را پایمال می‌کند.»
قانونی که به فعالان مخالف سقط جنین در آمریکا نیرو داده است فعالان ضد سقط جنین آمریکا از جمله متحدان دونالد ترامپ، راهبردی برای ممنوعیت سقط جنین در سراسر کشور دارند، یک راهکار که کنگره و مردم آمریکا را دور می زند. این طرحی است که عملی شدن آن به انتخاب مجدد آقای ترامپ در نوامبر و استفاده از یک قانون کمتر شناخته شده متعلق به قرن نوزدهم بستگی دارد. روز ۲۰ ژانویه امسال در «اجلاس سالانه طرفدار زندگی» حاضران به اظهارات سخنران اصلی مارجوری داننفلسر گوش دادند که رئیس سازمان «طرفدار زندگی آمریکای سوزان بی آنتونی» یکی از با نفوذترین گروههای ضد سقط جنین در این کشور است. شهرت خانم داننفلسر ناشی از متقاعد کردن دونالد ترامپ برای منصوب کردن سه قاضی ضد سقط جنین در دیوان عالی در دوره ریاست جمهوری اوست.
چرا شمار زنان شاغل و جویای کار در اروپا بیش از آمریکای شمالی است؟ تلاقی عوامل گوناگون اقتصادی و اجتماعی سبب شده که زنان در اروپا بیش از آمریکای شمالی در جستجوی کار باشند. شمار زنان متقاضی کار در اقتصاد پرتلاطم بین المللی کنونی و بازار کار بسیار فشرده در برخی نقاط جهان از همتایان مرد آنها پیشی گرفته است. بنابر گزارش مارس ۲۰۲۴ پلاتفرم نرم افزاری بین‌المللی استخدام «iCIMS»، شمار بیشتری از زنان منطقه اروپا، خاورمیانه و آفریقا به نسبت آمریکای شمالی درخواست استخدام داده اند. بنابر این تحقیق که در آن ۲۰۰ میلیون درخواست شغل در سال ۲۰۲۳ مورد بررسی قرار گرفت، زنان در اروپا، خاورمیانه و آفریقا ۵۲ درصدِ متقاضیان اشتغال را تشکیل می دهند، این در حالی است که این نسبت در آمریکای شمالی ۵۰ درصد است. اگرچه به نظر می رسد که این تفاوت بسیار اندک است، اما در واقع حکایت کننده حقایق مهمی درباره بازار کار و اقتصاد جهانی است. رئا ماس، رئیس نیروی کار بین‌المللی و بازتاب مشتریان می گوید: «اگرچه این اختلاف حداقلی به نظر می رسد، اما وقتی که به شمار موقعیتهای شغلی [در آمریکای شمالی] می نگریم، می‌بینیم که تعداد تقاضای اشتغال زنان بسیار کمتر [از اروپا] است.» به گفته خانم ماس، حجم بالای تقاضای شغل به ویژه در اروپای غربی زاده ترکیب عواملی از هنجارهای اجتماعی گرفته تا سیاستهای اقتصادی است. همچنین نگرش متفاوت در تعادل جنسیتی در محیط کاری نیز یکی دیگر از عوامل موثر در این تفاوت در سطح جهانی است.
هزینه های سنگین زنان برای به دست آوردن آزادی روز هشتم فروردین ماه سال جاری، شعبه سوم دادگاه انقلاب رشت حکم بدوی فعالان بازداشت شده گیلان را صادر کرد. بیش از شصت سال زندان برای فعالان زن گیلان، عیدی حکومت جمهوری اسلامی به زنانی بود که برای رسیدن به آزادی و برابری می جگندند. براساس این حکم زهره دادرس به نه سال زندان، فروغ سمیع نیا، سارا جهانی، یاسمن حشدری، شیوا شاه سیا، نگین رضایی، متین یزدانی، آزاده چاووشیان و زهرا دادرس هریک به شش سال حبس و جلوه جواهری و هومن طاهری به یک سال حبس تعزیری محکوم شدند؛ احکامی شوکه کننده که خط و نشانی بود از سوی حکومت جمهوری اسلامی، برای زنانی که سر بازایستادن و تسلیم شدن در برابر این حکومت سرکوبگر را ندارند.
بازار رحم اجاره ای شهر رم، پایتخت ایتالیا طی روزهای ۵ و ۶ آوریل میزبان کنفرانس بین‌المللی «اعلامیه کازابلانکا برای لغو رحم جایگزین» است. پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیکهای جهان نیز یکی از مدافعان برگزاری این کنفرانس است. او در ژانویه سال جاری خواستار ممنوعیت جهانی عمل «نفرت انگیز» رحم اجاره ای شده بود که به گفته او «نقض شدید حیثیت زن و کودک» و از جامعه بین‌المللی خواسته بود تا این عمل را به طور جهانی ممنوع کنند. گفته می‌شود زنی به نام اولیویا مورل که از طریق رحم جایگزین به دنیا آمده بود نیز در همین زمینه نامه ای برای پاپ فرستاده و داستانش را روایت کرده است. پس از خواندن این نامه، پاپ از او و هیأتی از «اعلامیه کازابلانکا برای لغو جهانی رحم جایگزین» را که برای شرکت در نشست رم به ایتالیا آمده بودند، به واتیکان دعوت و با آنها گفتگو کرد. اولیویا مورل که یک فمینیست و مادر سه فرزند است، می گوید پس از آنکه متوجه شده از طریق رحم اجاره ای به دنیا آمده، مبارزه برای محافظت از کودکان و مادران شان در برابر این «تجارت» را آغاز کرده است.
جنبشهای زنان و انتخابات شهرداریها در ترکیه برگزاری انتخابات شهرداریها در ترکیه نه تنها شکستی قابل توجه برای حزب حاکم عدالت و توسعه و پیروزی کم نظیر برای حزب جمهوریخواه خلق به همراه داشت بلکه دستآوردهای بزرگی هم برای زنان این کشور به ارمغان آورد. بر اساس نتایج آرای رسمی، تعداد شهرداران زن در این کشور تقریبا ۳ برابر شده و در ۸۱ استان این کشور ۱۱ زن توانستند به عنوان شهردار انتخاب شوند. اتفاقی که واکنشهای بسیاری را در میان فعالان حقوق زنان به همراه داشت. الی شفیق، رمان نویس و فعال سیاسی ترکیه ای در همین خصوص در روزنامه گاردین در یادداشتی به این مساله پرداخته و نوشت: نتایج انتخابات محلی در ترکیه هم بسیاری از ناظران سیاسی را شگفت زده کرد و هم نشان داد که اپوزیسیون با تغییر چشم انداز سیاسی و روایت مسلط به یک پیروزی چشمگیر دست یافته است. هرچند ساده لوحانه است اگر فرض کنیم که این نشاندهنده پایان یک دوره است اما با اطمینان می توان گفت آغاز جدیدی است. مدت زیادی است که اپوزیسیون در ترکیه در برابر تمرکز افسارگسیخته قدرت و اقتدار، شکسته و ضعیف شده است. فقدان آزادی بیان، فقدان رسانه های آزاد و عدم تفکیک قوا و مشکلاتی از این دست باعث شد تا کارتها علیه ایدئولوژی مذهبی، ناسیونالیسی و پوپولیستی دولت عدالت و توسعه که پیش تر کمتر کسی جرات داشت آنها را زیر سوال ببرد، فعال شود.
ایالت آریزونا سقط جنین را ممنوع کرد دادگاه ایالت آریزونای آمریکا روز ۹ آوریل قانونی را که ۱۶۰ سال پیش در زمینه پایان خود خواسته بارداری (سقط جنین) وجود داشت و این اقدام را تقریباً به طور کامل ممنوع می کرد، احیا و اجرایی کرد. این رأی جدیدترین مورد از مجموعه اقدامات ایالتی در آمریکا در زمینه منع دسترسی به حقوق بازتولیدی زنان است. حقوق بازتولیدی به مجموعه ای از آزادیها و حقوق قانونی گفته می شود که حق کنترل زنان بر بدنهای شان را تضمین می کند. سازمان بهداشت جهانی حقوق بازتولیدی را این‌گونه تعریف می‌کند: به رسمیت‌شناسی حق اساسی همه زوجها و افراد برای تصمیم گیری آزادانه و مسئولانه در رابطه با تعداد، فاصله و زمان بندی [تولد] کودکان شان و نیز دسترسی به اطلاعات و وسایل انجام این کار، و نیز حق رسیدن به بالاترین استاندارد سلامتی جنسی و بازتولیدی [از جمله] حق همگان به تصمیم گیری درباره تولید مثل، رها از تبعیض، اجبار و خشونت. دادگاه عالی ایالات متحده در سال ۱۹۷۳ با صدور حکم در دو پرونده حقوقی مشهور، یعنی پرونده های «رو در برابر وِید» و «دو در برابر بولتون»، از پایان خود خواسته بارداری در سراسر کشور جرمزدایی کرد. اما همین دادگاه در سال ۲۰۲۲ دسترسی سراسری به این حق را لغو کرد و به ایالتها اجازه داد خودشان در این مورد حکم بدهند.
پارلمان لهستان به تسهیل قوانین منع کننده سقط جنین رأی داد 10 قانونگذاران لهستانی به نفع طرحی رأی را دادند که به ممنوعیت تقریباً کامل پایان خودخواستهِ بارداری (سقط جنین) در این کشور پایان می دهد. این قانون در حالی تصویب شد که آندژی دودا، رئیس جمهور راستگرای لهستان و مقامهای مذهبی کاتولیک این کشور به شدت مخالف پایان خود خواستهِ بارداری هستند. قانونگذاران پس از دو روز مذاکره، به هر چهار طرح پیشنهادی برای تعدیل محدودیتهای اعمال شده بر پایان خودخواستهِ بارداری رأی مثبت دادند تا در ادامه، یک کمیسیون تخصصی به قانون جدید بپردازد. این لوایح شامل پیشنهادی از حزب دونالد توسک، نخست وزیر میانه روی لهستان برای قانونی کردن پایان خودخواستهِ بارداری تا هفتهِ دوازدهم بارداری می شود. با این همه، پیش بینی می شود که آندژی دودا، رئیس جمهوری لهستان از حزب راستگرای پوپولیستی «قانون و عدالت»، قانون جدید را وتو کند. در واکنش به تصویب این لوایح، تادوژ وویدا، روحانی مسیحی و رئیس کنفرانس اسقف‌های لهستان خواستار برگزاری روز نیایش «در دفاع از زاده نشدگان» در روز ۱۴ آوریل شد. وویدا گفت: «از تمام کلیسا‌های لهستان می خواهم در مراسم عشای ربانی با این نیت نیایش کنند.» مخالفان پایان خود خواسته‌ی بارداری نیز قرار است روز یکشنبه پیش‌رو راهپیمایی برگزار کنند.
(منابع استفاده شده برای تهیه این مجموعه: دویچه‌وحله، رادیو زمانه، بی‌بی‌سی، یورونیوز، تجارت‌نیوز)
منبع: نبرد خلق شماره ۴۷۶ - شنبه یکم اردیبهشت ۱۴۰۳ - ۲۰ آوریل ۲۰۲۴
|