|
بحران بی آبی و خیزش تشنگان (آذر ۱۳۹۷)
زینت میرهاشمی ابعاد بحران آب هر روز بیشتر روشن می شود. اخبار منتشر شده در آذرماه نشان می دهد که مساله کم آبی از خط بحران عبور کرده است. به عنوان نمونه دریاچه هامون بزرگترین دریاچه ایران بعد از دریاچه خزر و ارومیه تبدیل به بیابان شده است. خبرگزاری حکومتی ایلنا در روز پنجشنبه ۲۹ آذر در گزارشی از روستاهای خراسان جنوبی نوشت: «این قصهِ کشاورزانِ بیکار خراسان جنوبی است که در فرار از هیولای خشکسالی، آواره حاشیه شهرهای بزرگ می‌شوند؛ درحالی که به گفته یک نماینده مجلس، نرخ بیکاری در خراسان جنوبی بیش از ۲۵ درصد است، فرصتهای محدود اشتغالِ بومی هم نمی تواند جوانان جویای کار را پاسخگو باشد، چون در بیرجند حتی تحصیلکرده ها بیکارند!». به گزارش روز چهارشنبه ۷ آذر رادیو زمانه؛ علی حاجی مرادی مسئول واحد برنامه ریزی دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه اعلام کرد که در مدت ۲۰ سال گذشته ۵۲ درصد آب ورودی و ۲۰ درصد آب تجدیدپذیر دریاچه ارومیه کاهش یافته است. طی ۱۰۰ سال اخیر دریاچه ارومیه هیچ وقت وارد این شرایط بحرانی ۲۰ سال اخیر نشده بود. یک عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی ضمن بیان این نکته که آب یک منبع عمومی است که باید به آن همچون سایر منابع که جنبه عمومی و ملی دارند نگریست، گفت: ما ۶ حوضه اصلی آبریز و ۳۱ حوضه فرعی در کشور داریم که باید در برنامه های توسعه ای مدنظر قرار گیرند. درنظر نگرفتن آنها موجب رشد غده چرکینی خواهد شد که هربار به مسائل جدیدی دامن خواهد زد. (ایلنا، دوشنبه ۱۲ آذر ۱۳۹۷) اسماعیل نجار معاون وزیر کشور و رئیس سازمان مدیریت بحران با اشاره به وقوع خشکسالیهای اخیر گفت: «هم اکنون ۸ هزار روستا در کشور با تانکر آبرسانی می شود.» (ایرنا، یکشنبه ۱۸ آذر ۱۳۹۷) به گفته یک کارگزار حکومت، «با تداوم روند کنونی، سفره های آب زیرزمینی ایران تا ۱۵ سال دیگر نابود خواهد شد. در ایران هیچ تناسبی میان توزیع جمعیت و منابع آبی به چشم نمی‌خورد و ناآگاهی نسبت به منابع آب زیرزمینی و آسیب پذیری این منابع باعث شده که ما آن تعهد سیاسی که برای حفظ این منابع باید داشته باشیم را نداشته و منابع مالی کافی برای حفاظت از این منابع فراهم نشود و در درازمدت ظرفیت مدیریت منابع آبی در کشور شکل نگیرد. با کاهش مداوم آبهای زیرزمینی در ایران و گسترش خشکسالی، اهالی بسیاری از مناطق ایران حتی از آب آشامیدنی سالم محروم اند. با کاهش آب رودخانه‌ها و آلودگی آنها در برخی مناطق، از سطح زمینهای کشاورزی نیز کاسته شده و بحرانهای معیشتی پدید آمده است.» (دویچه وله، چهارشنبه ۲۱ آذر ۱۳۹۷) روز چهارشنبه ۲۸ آذر، یک مجلس نشین از اهواز در مورد اقدام دولت روحانی برای انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی گفت: «گیلان و مازندران را هم به سرنوشت جلگه خوزستان دچار نکنیم. انتقال آب از خزر به فلات مرکزی واقعا فنی و کارشناسی نیست و حاصلی جز شبیه آنچه به نابودی دشت خوزستان و دریاچه ارومیه منجر شد، ندارد.» (ایلنا) مساله آب در اصفهان آن چنان عمیق و پردامنه است که در ماه گذشته مجلس نشینان برای جلب توجه مردم روستاهایی که حقآبه شان دزدیده شده، استعفا داده و پس از چند روز دوباره کرسیهای بهارستان را اشغال کردند. مناطق شرق اصفهان از جمله مناطق زیار، جرقویه، ورزنه، اژیه، هرند، برآن و خوراسگان ۳۰۰ هزار تن جمعیت دارند که اغلب به کشاورزی اشتغال دارند، اما خشکسالی، آنان را به شدت در معرض مشکلات شغلی و معیشتی قرار داده است. بی آب شدن زاینده رود و خشگ شدن تالاب گاو خونی هم چهره غارتگر رژیم را در مقابل همگان قرار داده و هم سیمای طبیعی استان اصفهان را دچار دگرگونی منفی کرده است. داستان استعفای الکی مجلس نشینان اصفهان، فرصتی برای رسانه های همگانی ایجاد کرد که به موضوع بحران آب بپردازند و در این میان بازهم نقش مخرب و غارتگر سپاه پاسداران در موضوع آب که نمونه برجسته آن سد سازیهای بی رویه است، مشخص تر شد. حمید رضا صفوی، استاد دانشکده مهندسی عمران دانشگاه صنعتی اصفهان در مصاحبه با خبرگزاری دولتی ایرنا گفت: «از ابتدای مهرماه سال جاری تاکنون ۲۲۰ میلی متر در بالا دست سد زاینده رود در شاخه چلگرد و ۸۰ میلی متر در شاخه دامنه و داران بارندگی صورت گرفته است اما هیچ آبی به سد زاینده رود اضافه نشده و حجم سد در زمان حال حدود ۱۲۶ میلیون مترمکعب است.» (ایرنا، یکشنبه ۱۸ آذر ۱۳۷۹) سعید آگنجی، روزنامه‌نگار، در مقاله ای با عنوان «آب در ایران از خط بحران عبور کرد»، به موضوع سد سازیها پرداخته و در پایان نتیجه گرفته که «سیاستهای حکومت در دو دهه گذشته در حوزه آب و سد سازی موجب شده که ایران با بحران آب روبه رو شود و در این میان جمهوری اسلامی نه تنها هنوز برای رفع این بحران تلاش نمی کند، بلکه به جای استفاده از نیروهای متخصص، برخورد امنیتی در این حوزه را در پیش گرفته است.» (دویچه وله، پنجشنبه ۲۹ آذر ۱۳۹۷) در همایش اقتصاد آب، غلامحسین شافعی رئیس اتاق بازرگانی با اشاره به این که در آینده آب مهم‌تر از نان می‌شود و اگر برای حل این مشکل فکر اساسی نشود در آینده دچار بحران شدیدی خواهیم شد، گفت: «بیشتر کارهایی که تاکنون برای حل این مشکل صورت گرفته از جمله ساخت بسیاری از سدها غیرکارشناسی بوده است.» (ایلنا، سه شنبه ۲۷ آذر ۱۳۹۷) رژیم ایران برای کنترل بارندگیها و ذخیره آب سیلابها برنامه مشخص و مفید ندارد. یک پایور رژیم اعلام کرد که «۵۶ میلیون» ایرانی در معرض تهدید سیلاب قرار دارند. مدیرکل دفتر کنترل سیلاب سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری افزوده: «بر اساس نقشه سیل خیزی مخاطرات آبی کشور، محل زندگی ۶۹ درصد از جمعیت ایران در ۴۵۰ شهر و هشت هزار و ۶۵۰ آبادی، مناطق مستعد سیل خیزی است و ۱۵ میلیون نفر معادل ۱۸ درصد جمعیت کشور نیز بر اساس این نقشه در مناطق پرخطر سیل با شدت بالا زندگی می‌کنند». (رادیو فردا، پنجشنبه ۸ آذر ۱۳۹۷)
بحران آب، فرسودگی و فروش خاک فرسودگی خاک تاثیر مستقیم بر بی آبی دارد. کشور ما در فرسایش خاک در بین کشورهای آسیا مدال طلا دریافت کرده است. چند سالی است که فروش خاک از مجاری قانونی و قاچاق خاک از طریق رابطه های حکومتی به شکل بی سابقه رایج شده است. قاچاق خاک از ابتدای دهه ۸۰ شروع و هنوز ادامه دارد. روز شنبه ۲۴ آذر، مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست به ایسنا گفت که خاک ایران به امارات و قطر قاچاق می شود و امارات از این خاک برای ساخت جزایر مصنوعی و قطر برای خشک کردن دریا استفاده می کند. منوچهر گرجی، رئيس انجمن علوم خاک ايران، در همایش «روز جهانی خاک» از «سرعت فرسایش» خاک در ایران ابراز نگرانی کرد و «صیانت» از خاک را در امنیت غذایی بسیار مهم ارزیابی کرد. او گفت: «سالانه دو میلیارد تن فرسایش خاک در کشور معادل ۵۶ میلیارد دلار خسارت داریم.» به گفته وی، در «مساحت حدود ۱۶۵ میلیون هکتاری» ایران، «حدود ۱۸ و نیم میلیون هکتار» در چرخه تولید قرار دارند از این میزان «حدود هشت و نیم میلیون هکتار آن آبی و حدود ده میلیون هکتار آن دیم»است که «سه و نیم تا چهار میلیون هکتار از اراضی دیم به صورت آبی کشت می‌شود». (رادیو فردا، چهارشنبه ۱۴ آذر ۱۳۹۷) در حالی که فرسودگی و فروش حاک بر بحران بی آبی دامن می زند، استفاده بیش از اندازه از آبهای زیر زمینی موجب فرونشست زمین می شود. رسانه های حکومتی اعلام کرده اند که ۱۷ استان کشور درگیر فرونشست زمین هستند. رئیس سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اهواز روز یکشنبه ۴ آذر امسال گفت: «ایران به دلیل تحمل خشکسالیهای فراوان درگیر پدیده فرونشست است.» معاون سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، در این باره به ایسنا گفت: «اگر منطقه ای چهار میلیمتر فرو نشست داشته باشد، با بحران فرو نشست مواجه است؛ ۳۰۰ دشت ایران دچار فرونشست است و دشت مشهد با ۲۵ سانتیمتر، دشت کرمان با ۲۰ سانتیمتر، دشت ساوجبلاغ با ۲۲ سانتیمتر و دشت تهران با ۱۷ سانتیمتر فرونشست مواجه است.» فرونشست زمین در تهران طی ۱۰ سال گذشته دوبرابر شده و به سالی ۳۶ سانتیمتر رسیده و زندگی ساکنان مناطق وسیعی از کلان شهر تهران را تهدید می کند.
خیزش تِشنگان بر اساس تصویرها و ویدئوهای منتشر شده در شبکه های اجتماعی کشاورزان شرق و غرب اصفهان در ماه آذر در ادامه اعتراض گسترده خود به تحصن شبانه روزی، تجمع و راهپیمایی ادامه دادند. برخی از مهمترین حرکتهای اعتراضی پیرامون مساله بی آبی در آذر ماه به قرار زیر است: پنجشنبه اول آذر - کشاورزان کفن پوش شرق اصفهان در خوراسگان پس از ۶۱ روز تحصن و اعتراض با شعار «یا می زنیم یا می‌خوریم الله اکبر، الله اکبر» در محل تحصن خود دست به تجمع اعتراضی زدند. آنها شعار می‌دادند: «آب زاینده رود، حق مسلم ماست». دور تازه اعتراضهای کشاورزان اصفهان از ۳۱ شهریور امسال با پارک کردن تراکتور و ماشین آلات کشاورزی در میدانهای ورودی شهرها آغاز شد. کشاورزان اصفهان فروردین امسال و اسفند سال گذشته نیز در اعتراض به عدم تامین حقآبه بارها تجمع کردند. آدینه ۲ آذر– کشاورزان شهر زیار استان اصفهان، در اعتراض به تامین نشدن حقآبه برای کشت پائیزه تجمع کردند. در این تجمع کشاورزان شعار دادند: «می میریم، می میریم/ ذلت نمی‌پذیریم، آب زاینده رود حق مسلم ماست و کشاورز بیدار است، از وعده بیزار است». خط لوله انتقال آب به یزد برای بیست و چهارمین بار در سال جاری توسط اهالی شرق اصفهان تخریب و انتقال آب قطع شد. شنبه ۳ آذر- کشاورزان شرق اصفهان در روستای قارنه در محل پمپاژ آب به یزد در کنار روستای قارنه از توابع شهر زیار اصفهان به تجمع خودشان ادامه دادند. يكشنبه ۴ آذر- برای بیست و پنجمین بار طی کمتر از یک سال، کشاورزان معترض شرق اصفهان خط لوله انتقال آب رودخانه زاینده رود به یزد را با لودر تخریب کردند، همزمان یگان ویژه سرکوبگر «ضد شورش» به تجمع کشاورزان مظلوم شرق اصفهان حمله کرد که فیلمهایی از این درگیریهای وسیع در شبکه های اجتماعی منتشر شده است. دوشنبه ۵ آذر- کشاورزان قهدریجان به تجمع خودشان ادامه دادند. آنها خطاب به حکومت روی بنری که در محل تجمع شان نصب کرده بودند، از جمله نوشتند: «ما مردم اصفهان با اتحاد، حقآبه آن را پس می گیریم». چهارشنبه ۷ آذر- کشاورزان متحصن اصفهان باوجود سردی هوا، با پارک کردن تراکتور و ماشین آلات کشاورزی و چادر زدن در میدانها و معابر ورودی شهرها و روستاها دست به تحصن زده‌اند./ ساکنان روستاهای دهسر و تموشل در اعتراض به مشکلات زیست محیطی و بوی بد محل تخلیه زباله لاهیجان و سیاهکل تجمع اعتراضی برگزار کردند./ برخی از فعالان محیط زیست در اعتراض به استخراج سنگ مرمر از کوه هزار واقع در راین کرمان و در نتیجه تخریب این منظر ه طبیعی زییا و دست نخورده، زنجیره انسانی تشکیل دادند. این زنجیره انسانی در آبادی تلخه ای تشکیل شد. کوه هزار، کوهی است در استان کرمان که در بخش راین در جنوب این شهرستان قرار دارد و بلندترین قله استان کرمان می‌باشد. این کوه با ارتفاع ۴۵۰۱ متر مظهر شکوه و عظمت شهر راین است. دوشنبه ۱۲ آذر- ساکنان کوی مهدیس اهواز در اعتراض به قطعی مکرر آب شرب و کاهش کیفیت آن، یکی از خیابانهای این محل را مسدود و خواهان رسیدگی مسئولان شدند. آدینه ۱۶ آذر- تجمع و حرکت کشاورزان به سوی مصلای نماز جمعه اصفهان/ تحصن و تجمع اعتراضی کشاورزان اصفهان در ورودی شهر ورزنه،در اعتراض به قطع حقابه شان پنجشنبه ۲۲ آذر- کشاورزان شرق اصفهان در مسجد گلزار خوراسگان تجمع کردند. آدینه ۲۳ آذر- کشاورزان خوراسگان در شرق اصفهان در محل تحصن همیشگی خودشان در روبروی میدان تره بار خوراسگان تجمع کردند. آنها شعار می دادند: «تا آب نیاد به رودخونه برنمی گردیم بخونه». یکشنبه ۲۵ آذر- کشاورزان و حقآبه داران اصفهان در ادامه تجمعهای اعتراضی و تحصن شبانه روزی خود، در مقابل دفتر امام جمعه جنایتکار اصفهان تجمع کردند. در این تجمع حضور بانوان اصفهانی بسیار چشمگیر بود. پنجشنبه ۲۹ آذر- تجمع کشاورزان بخش شبانکاره دشتستان در استان بوشهر در اعتراض یه کاهش سهمیه حقآبه آنها از سد «رئیسعلی _دلواری»، مقابل استانداری بوشهر. آنان به سفره های خالی شان را روی زمین پهن کردند. آدینه ۳۰ آذر- کشاورزان خوراسگان در اعتراض به ندادن حقآبه خود در سی امین روز تحصن خود در ماه آذر، در میدان تره بار خوراسگان دست به تجمع زدند. در این تجمع یک کشاورز کهنسال کفن پوشیده گفت: «حتی اگه بمی ریم حقابه رو می گیریم»
منبع: نبرد خلق شماره ۴۰۶، شنبه اول دی ۱۳۹۷ – ۲۲ دسامبر ۲۰۱۸
|